Skąd bierze się tak potężna moc lecznicza mniszka?

Dzięki licznym związkom aktywnym w nim zawartym.

Mniszek zawiera:

Witaminy: A, B1, B2, B3, B5, B6, B9, C, E, K;

Flawonoidy: luteolinę, kwercetynę, 3-glukozyd izoramnetyny, ramnozyd witeksyny, izowiteksyn;

Kumaryny: umbeliferon, eskuletynę, skopoletynę, cykorynę, eskulinę;

Terpeny: taraksasterol, arnidiol, faradiol, α-Amyrynę, β-Amyrynę, β-Sitosterol glukopiranozyd β-sitosterolu, stygmasterol, ikseryna, ainsliozyd, glukopiranozyd taraksakolidu, taraksakozyd, glikozyd acetylowanego γ-butyrolaktonu;

Kwasy fenolowe: cykoriowy, monokawoilowinowy, chlorogenowy, kawowy, p-kumarowy, ferulowy, p-hydroksybenzoesowy, protokatechowy, waniliowy, syryngowy, p-hydroksyfenylooctowy.

Minerały: potas, wapń, magnez, krzem, wapń, żelazo, mangan, selen, cynk, fosfor.

Dzięki obecności wymienionych związków mniszek lekarski od wieków był stosowany jako naturalny lek w leczeniu wielu chorób. Otóż mniszek bardzo korzystnie oddziałuje na wątrobę wspomagając jej prawidłowe funkcjonowanie. Na organ ten działa żółciopędnie, żółciotwórczo i tonizująco. Zapobiega stłuszczeniu wątroby i korzystnie wpływa na jej regenerację. Sprawdza się w stanach zapalnych.

Przetwory z mniszka zaleca się w schorzeniach powodujących uszkodzenie wątroby i zmniejszenie wytwarzania żółci, zwłaszcza w stanach rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby, po zabiegach na drogach żółciowych, w zastoju żółci w pęcherzyku żółciowym, w zagrożeniu kamicą żółciową i jej początkach.

Wodne ekstrakty z korzenia mniszka zapobiegają uszkodzeniom wątroby w następstwie toksycznego działania etanolu na ten organ poprzez wzrost potencjału antyoksydacyjnego oraz spadek peroksydacji lipidów.

Zawarta w korzeniu mniszka inulina może hamować łaknienie i pomóc w pozbyciu się złych nawyków żywieniowych. Dlatego mniszek stanowi cenne wsparcie w diecie odchudzającej.

Ponadto ekstrakt z liści i korzenia mniszka hamuje powstawanie nowych komórek tłuszczowych i akumulację tłuszczu w komórkach tłuszczowych co stwarza realną perspektywę wykorzystania ekstraktów z mniszka w leczeniu otyłości.

Do przywrócenia funkcji wątroby i woreczka żółciowego zaleca się przede wszystkim korzenie mniszka stosowane w postaci odwarów, naparów i nalewek. Świeżo wyciśnięty sok z korzenia mniszka lekarskiego jest bardzo cenny, ale warto jednak zaczynać od małych ilości np. 1 łyżeczki soku dziennie.

 

Korzeń mniszka jako substytut kawy tradycyjnej

Uprażone korzenie mniszka stanowią substrat do sporządzenia kawy. Kawa z mniszka jest dobrym i zdrowym substytutem kawy tradycyjnej, gdyż przygotowuje się ją tak samo, a w odróżnieniu od kawy ziarnistej nie zawiera kofeiny i ma wyszukany smak. W Katedrze Biotechnologii, Mikrobiologii i Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie określano prozdrowotne właściwości kawy z korzenia mniszka oraz z dodatkiem do niej niepalonego korzenia tej rośliny, a także ostropestu, karczocha i rutwicy lekarskiej.

W mniszku palonym stwierdzono więcej polifenoli, flawanoli niż w surowym, natomiast w surowym więcej flawonoidów, antocjanów i tanin niż w palonym.

Picie kawy z mniszka lekarskiego wpłynęło korzystnie na wskaźnik insulinooporności, obniżając go. Kawa z dodatkiem badanych ekstraktów ziół obniżała zawartość złego cholesterolu (LDL) oraz poziom trójglicerydów tj. wpływała korzystnie na układ sercowo-naczyniowy człowieka.

Reasumując, picie zarówno kawy z samego korzenia mniszka lekarskiego jak i z dodatkiem do niej wybranych ziół wpływa na poprawę zdrowia człowieka.

 

Suplementacja

Suplementacja ekstraktem z liści mniszka spowodowała wzrost właściwości antyoksydacyjnych, a także obniżenie poziomu peroksydacji lipidów zarówno w komórkach wątroby, jak i serca oraz nerek. Ekstrakt z liści mniszka lekarskiego wpłynął na zmniejszenie stanów zapalnych trzustki, tchawicy, tkanki płucnej, zmniejszenie przepuszczalności naczyń krwionośnych i tym samym mniejszy stan zapalny. Stosuje się napary, nalewki oraz sok ze świeżej rośliny.

Zarówno ekstrakty z liści, łodyg, korzeni i kwiatów, mniszka hamują powstawanie wolnych rodników, ale najefektywniej z kwiatów.

Z kwiatów wyizolowano nowe peptydy, bogate w reszty cysteinowe, o silnych właściwościach bakteriobójczych i grzybobójczych. Nie wyizolowano tych białek z innych części rośliny, są one specyficzne tylko dla kwiatów.

Liście mniszka zaleca się jako środek pomocniczy w celu zwiększenia ilości moczu np. w schorzeniach reumatycznych, kamicy moczowej, w niektórych schorzeniach skórnych. Ponadto liście mniszka mają działanie krwiotwórcze, przeciwzakrzepowe i wzmacniające.

Obniżają poziom trójglicerydów i złego cholesterolu we krwi przy jednoczesnym zwiększeniu poziomu dobrego cholesterolu. Dzięki temu korzystnie wpływają na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Zapobiegają powstawaniu piasku i kamieni w drogach moczowych. Pomagają przy niewydolności nerek, zapaleniu dróg moczowych, obrzękach spowodowanych ograniczonym wydzielaniem moczu.

Substancje biologiczne czynne obecne w mniszku wspomagają zwalczanie chorobotwórczych drobnoustrojów takich jak m.in. Escherichia coli i gronkowiec złocisty. Odwar z całej rośliny wspomaga leczenie cukrzycy, gdyż przyczynia się do obniżenia poziomu cukru we krwi. Roślina ta ma długą historię w tradycyjnej medycynie chińskiej.

Zazwyczaj jest składnikiem mieszanek, przez co uzyskuje się wzmocnioną odpowiedź immunologiczną w infekcjach górnych dróg oddechowych, zapaleniu oskrzeli czy płuc.

Mniszek stanowi duży udział w mieszankach przeciwnowotworowych. Mieszanki te wspomagają leczenie kobiecych dolegliwości, takich jak nowotwory macicy i piersi. Wiele badań wskazuje, że korzeń mniszka lekarskiego jest przydatny w profilaktyce i leczeniu nowotworów czerniaka, okrężnicy, białaczki, trzustki, wątroby, piersi i prostaty, gdyż wodny ekstrakt tej części rośliny powoduje efektywną apoptozę i autofagię komórek nowotworowych w wyniku wzrostu liczby komórek odpornościowych. Dlatego ekstrakt ten mógłby być wykorzystywany w chemioterapii jako środek stymulujący reakcje odpornościowe organizmu.

 

Właściwości kosmetyczne

Mniszek jest też bardzo efektywny w zwalczaniu kurzajek, brodawek, egzem i różnych schorzeń o podłożu dermatologicznym. W tym celu należy kilka razy dziennie smarować skórę sokiem z liści i łodyg mniszka, stosować okłady lub przemywać naparami. Mniszek posiada też właściwości kosmetyczne. Można go stosować do kąpieli leczniczych, w postaci maseczek do twarzy i okładów. Roślina spowalnia starzenie się cery, poprawia koloryt skóry, likwiduje przebarwienia i łagodzi podrażnienia. Powoduje rozszerzenie porów w skórze, co ułatwia oczyszczanie cery, dlatego jest stosowana w walce z trądzikiem. Zmniejsza widoczność blizn potrądzikowych. Picie herbaty z liści mniszka lekarskiego reguluje gospodarkę hormonalną, co ma wpływ na ograniczenie powstawania wyprysków. W ten sposób zwalcza się objawy, ale jednocześnie dociera się do źródeł problemu. Płukanie włosów odwarem z mniszka poprawia ich kondycję, odżywia, pobudza do wzrostu i nadaje blasku. Dodatkowo łagodzi podrażnienia skóry głowy, ogranicza swędzenie i zwalcza łupież.

Mniszek lekarski w kuchni

Mniszek znajduje też zastosowanie w kuchni. Liście mniszka najlepiej smakują wczesną wiosną. Im młodsze liście tym bardziej odżywcze i łagodne w smaku. Części zielone mniszka można wykorzystać w wiosennej zupie, podsmażyć podobnie jak szpinak np. z czosnkiem, zapiec dodając do ulubionej zapiekanki, a najlepiej zjeść na surowo np.w sałatce z sosem winegret lub w soku czy koktajlu. Kwiaty zbiera się praktycznie przez cały sezon wegetacyjny, natomiast korzenie jesienią. Z kwiatów najlepiej jest przygotować wino lub syrop zwany mniszkowym miodem, który w smaku do złudzenia przypomina ten prawdziwy i również posiada wiele cennych właściwości zdrowotnych. Zasuszone pije się w postaci herbaty. Świeże kwiaty wykorzystuje się do przygotowania herbat na zimno. Należy namoczyć świeże kwiaty w zimnej wodzie na kilka godzin/na noc, dzięki temu uwalnią się witaminy, minerały i inne cenne związki. Można dodać trochę miodu, a otrzyma się pyszny i silnie pobudzający napój.